کد مطلب:48869 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

همان طور كه ميدانيم در زمان خليفة دوم از نگارشهاي قرآنهاي مختلف، تنها يكي انتخاب شد، و قرآنهاي ديگر كه با آن متفاوت بودهاند را سوزاندند، تا فقط يك لحن باقي ماند; براي صحت انتخاب آنها چه دليلي وجود دارد؟

واقعة ياد شده در دوران عثمان رخ داد و شهرت او به فراق المصاحف در تاريخ ثبت است. در دوارن او اختلاف در قرائت بين گروههاي مختلف مردم بالا گرفت و برخي از خيرانديشان به عثمان گوشزد كردند كه بايد در اين باره اقدامي كند. عثمان در اين باره با صحابه و از جمله حضرت علي7 مشورت كرد و در نتيجه تصميم گرفت يك قرائت را كه صحيحتر و مشهورتر بود، اختيار كند و بقيه قرائتها را از بين ببرد. عثمان گروهي را بر گزيد كه به رياست ابي بن كعب عهده دار يكي كردن مصاحف شدند. گروه ياد شده مصحف را براساس قرائت ابيّ كه با قرائت مشهور و متواتر همخوان بود، تنظيم كردند. از سوي ديگر، براساس روايات تاريخي، حضرت علي7 با يكي كردن مصاحف موافق بوده است. (البته با اصل يكي كردن مصاحف نه سوزاندن آنها كه موجب سرزنش شدن عثمان شد). آن حضرت پس از اتمام كار گروه منتخب عثمان، با تأكيد به پيروي از مصحف ارائه شده، فرمودند: ان القرآن لايهاج اليوم و لايحول; يعني بعد از اين، كسي حق ندارد در قرآن تغييري ايجاد كند و قرآن بايد به همين صورت بماند. و اين خواهد بود تا هنگامي كه امام زمان (عج) ظهور كند و براساس منابع روايي شيعه، مصحف علي7 را كه از نظر تنظيم بر همة مصحفها در دورههاي مختلف و از صدر اسلام تا زمان ظهور، برتري دارد، جايگزين كند.(براي آگاهي بيشتر، ر.ك: علوم قرآني، محمد هادي معرفت، ص 136 ـ 139، موسسة فرهنگي انتشاراتي التمهيد، چ اول، قم 1378.)

از امام صادق7 در روايتي نقل شده كه فرمود: .. اما نحن فنقرأ علي قرأة ابيّ; اما ما مطابق با قرائت ابيّ ميخوانيم.(همان، ص 221 ـ 222.)

استاد معرفت اين حديث را از اين رو ميداند كه قرائت ابيّ مطابق قرائت مشهور و متواتر بين مردم بود و به ديگر سخن همان قرائتي بود كه مردم سينه به سينه از پيامبر9 گرفته بودند.(همان، ص 222.) و روايت معروف اقرأوا كما يقرأ الناس; همان گونه كه مردم ميخوانند، بخوانيد نيز اشاره به همين مسئله دارد و اساساً آنان حفظ قرآن را در پيروي از مصحف مشهور ميدانستند و هر گونه تعدد و اختلاف را نميپذيرفتند.(براي آگاهي بيشتر ر.ك: همان، ص 219 ـ 222 و 246 ـ 247.)

ناگفته نماند كه به دليل وجود ضعف هايي در گروه منتخب عثمان، نارسايي هايي در رسم الخط مصحف ارائه شده، راه يافت كه موجب اختلاف هايي در قاريان پس از يكي شدن مصاحف شد، ولي قرائت مشهور كه به باور استاد معرفت، همين قرائت مشهور فعلي زمان ما است، همچنان پابرجا و در دسترسس و مورد قبول عامة مردم، باقي مانده و مشكلي در اين خصوص وجود ندارد. يادآوري ميشويم كه وجود كاستي درست نوشتار، ربطي به قرائت ندارد، چه اين كه قاريان قرائت خود را از رسم الخط نگرفتهاند، بلكه قرائتها سينه به سينه نقل شده است ; لذا ميبينيم كه گاه كلمهاي در قرآن به گونهاي نوشته ميشود همة قاريان آن را به گونهاي ديگر ميخوانند; براي مثال لشيء در آية 23 سورة كهف به صورت لشايء نوشته شده است ولي هيچ قاري اي تاكنون الف آن را تلفظ نكرده و نميكند.(ر.ك: همان، ص 150 ـ 169.)